Storja u Kultura

Iz-Zebbug Kultura u Storja

Iz-Zebbug jinsab madwar 3.5 kilometru ‘il bogħod mir-Rabat, il-kapitali ta’ Għawdex u jinsab fil-parti tat-Tramuntana tal-gżira. Mibnija fuq żewġ gholjiet ewlenin dik  ta ‘”Ta’ Abram” u “iz-Zebbug” hija meqjusa bħala l-ogħla villaġġ f’Għawdex ‘il fuq mil-livell tal-baħar. Iz-Zebbug joħroġ l-isem tiegħu mis- siġra taż-żebbuġ  olea europeaea, bl-Għarbi  Żejtun. Hija siġra twila ħafna li tikber sa ħames metri għoli. Bl-Għarbi, Zebbug ifisser ‘żebbuġ selvaġġ’, oli silvestris, li huwa differenti mill-varjetà kkultivata l-aktar fil-fergħat spinali baxxi u weraq żgħar. Xi siġar taż-żebbuġ selvaġġ għandhom ikunu qegħdin jikbru taħt ix-xifer tax-xlokk tar-raħal u mhux fuq il-quċċata tiegħu, fejn ir-riħ tal-majjistral huwa b’saħħtu biżżejjed biex jinqala ‘. Kien minn dawn zebbug li eventwalment l-għoljiet ltqajna isimha. L-isem tar-raħal l-ewwel ġie rreġistrat bħala zebugi f’dokument relatat mal-pedament ta ‘kappell reliġjuż fl-1 ta’ Settembru 1492.

Il-motto u l-arma:

Il-motto tar-raħal huwa Terra Sublimis li jfisser Art fil-għoli. Dan minhabba li z-Zebbug jista jidher faċilment mill-partijiet kollha ta’ Għawdex. L-arma tiegħu tikkonsisti minn tarka tal-fidda b’siġar taż-żebbuġ fuq gholja u fuqha faxxa ħamra bi tliet stilel sofor bil-ponta.

 

 

Topografija:

Iz-Zebbugin jgħix, kif diġà ntqal, fuq żewġ għoljiet ta ‘Abram u iz-Zebbug konnessi minn strixxa dejqa ta’ art. L-art jaqa ‘f’daqqa madwarha. Dan jista ‘jkun l-iktar esperjenzat li jinżel fit-triq ta’ Ghajn Mhelhel li twassal minn iz-Zebbug sad-daħla kostali magħrufa bħala ix-Xwejni.

L-ismijiet ta ‘siti aħjar magħrufin madwar l-għoljiet ta’ Abram huma (lejn il-lemin, minn ħdejn iċ-ċimiterju tar-raħal) tat-Tafla, tal-Vecca, tal-Kanun, tat-Tafla, tas-Sellum, ta ‘Ginju, ta’ Saliba , ta ‘Kuljat, u ta’ Fra Bez. Iż-żona madwar it-tieni għoljiet ta ‘iz-Zebbug (lejn il-lemin, minn taħt il-kwadru) huma tac-Caqra, tal-Barumbara, Ta’ Ghajn Mhelhel, tal-Hluq u tal-Milied.

L-ismijiet ta ‘siti ta’ ġewwa l-aktar importanti fuq ta ‘Abram huma: il-Ponta, tal-Lampuka, tac-Cnus u ta’ Goma; dawk fuq iz-Zebbug huma: tac-Cicri, ta ‘Skapuccina, is-Saghtrija, ta’ Ghajn Mhelhel, ta ‘Tutiet, tal-Konti, ta’ l-Andar u ta ‘Zaqi. L-ogħla punt tar-raħal, imsejjaħ ir-Ras, ‘il-kap’, jitla ‘126 metru’ l fuq mil-livell tal-baħar.

Storja qasira:

L-istorja ta ‘iz-Zebbug tmur lura għal żminijiet bikrija ħafna. Tant hu hekk li ħdejn ir-raħal fuq l-għoljiet ‘Ta’ Kuljat kienu nstabu fdalijiet minn Zmien il-Bronż (1500-700 QK). Xhieda ta dan huma id-diversi fossili li ghadhom jinstabu fuq l-gholjiet tal-madwar kif ukoll diversi fdalijiet ta’ fuhhar ta dan l-istess perjodu.

It-triq t’ghajn Mhelel  li twassal miz-zebbug għal Qbajjar, u d-daħla lil hinn mill-villaġġ tas-sajd ta ‘Marsalforn, kien fiha diversi oqbra tal-Fenici  (700-218 QK). Minn zmien l-Aragonizi l’quddiem (AD 1282), il-komunità bdiet tieħu forma differenti fejn  saħansitra bniet post għall-ħtiġijiet spiritwali tagħha. Il-komunità ġiet rikonoxxuta bħala entità awtonoma fl-1688 meta ż-żona ta ‘iz-Zebbug u l-viċinanzi tagħha gew sseparati bhala villaggi ghalihom.

Iz-Zebbugin huma magħrufa għall-kwalità għolja tax-xoghol tal-idejn partikolarment l-insig u l-bizzilla.wiehed ma jista jonqos milli jinnota l-imposrtanza spiritwali li l-poplu ta dan ir rahal jaghti lil wirt religjuz hekk kif tinghata prijorita lill-manutenzjoni ta ‘niċeċ tat-triq. L-iktar magħrufa hija dik tal-Madonna Omm tal-Hniena, magħruf aħjar bħala tac-Cicrimibnija fl-1795. L-imħabba tar-raħħala għall-wirt kulturali religjuz tinhass b’mod viżibbli fi ħdan il-knisja parrokkjali. Wiehed ma jistax jibqa lura milli jsemmi il-Festa tal-Madonna tal-Ghazziela, tradizzjoni ta’ fidi unika gewwa l-gzejjer taghna li nibtet gewwa r-rahal pittoresk taghna.

Ekonomija:

Sa ftit snin ilu, l-agrikoltura kienet is-sors ewlieni ta dħul finanzjajru  għall-familja Zebbugija. Kull sena l-prodott ewlieni kien ix-xgħir u l-qamħ. Il-qoton kien ukoll prodott agrikolu importanti ieħor f’Zebbug u n-newl kien jinsab f’kull dar. Kutri rqaq u ħoxnin ta ‘suf u newl manifatturati f’Zebbug kienu popolari u fid-domanda. L-istess jista ‘jingħad dwar il-bizzilla. Wara t-tnaqqis tal-qoton, id-dwieli kienu kkultivati u kważi kulħadd juża biex jipproduċi l-inbid tiegħu stess. Prodotti agrikoli oħra popolari kienu l-bettieħ, it-tadam, il-basal u l-patata. Popolari ukoll huwa l-ġobon lokali ta ‘Għawdex magħmul mill-ħalib tan-nagħġa li sal- llum ghad hawn xi familji li jipproducuh.

 

Iż-Żebbuġ jinsab imdawwar fuq għoljiet kwieta fit-Tramuntana ta ‘Għawdex b’viżjoni panoramika tal-kampanja Għawdxija u l-Mediterran. Fuq gholja  fuq ix-xifer tal-villaġġ, iħares lejn il-Fanal Ta ‘Ġurdan u magħruf bħala is-Sagħtrija, nstab numru konsidereroli ta ta’ Onyx fl-1738. Ħafna knejjes f’Malta u Għawdex għandhom xogħlijiet ta ‘l-arti magħmula minn din il-knisja iżda ż-Żebbuġ hija l-aktar spettakolari. Dan l-onice gie rregalat gratis  fl-1980 mis-Sur Salvu Cefai u l-familja tieghu  lil knisja biex minnu imbghad gew skolpiti l-altar magguri, il-kor u l-fonti tal-maghmudija flimkien ma erba konfessjonarji u l-kolonni  tal-knisja parrokkjali.

Iż-Żebbuġ sar parroċċa indipendenti fl-1688 u l-bini tal-knisja preżenti beda fl-1690. Il-knisja, dedikata lil Santa Marija Assunta, ġiet ikkonsagrata fl-1726 li hija l-eqdem knisja parrokkjali ikkonsagrata f’Għawdex.

Ta ‘min isemmi b’mod speċjali r-reta’ ta ‘l-Immakulata Kunċep f’kappella fit-transitu tax-xellug, Qed jingħad ukoll li ġurnata waħda, meta xi korsieri daru biex jeqirdu l-kampanja safejn ir-raħal, mara li kienet tixbah l-immaġni fir-retapit deher fuq il-post ġebel li jkaxkru biex jirripellaw lill-ghadu.

il-leġġendi ħelwa marbutin mal-kwadru devot hekk imsejjaħ tal-Kunċizzjoni magħruf mill-lokal bħala tal-Virtut (tal-mirakli). Jinghad li l-wicc seren tal-Verġni Marija  juri l-lewn safrani u ċar qabel katastrofi naturali imminenti. Jinghad ukoll li mill-istess kwadru, meta t-Torok resqu lejn ix-xtut tagħna u telghu’ lejn iż-Żebbuġ, raw mill-bogħod riesqa tħaffef lejh mara mlibbsa lbies bajdani u li minn idejha bdiet tixħet il-ġebel sabiex tħarrab lill-għadu qarrieqi.

Il-bajjiet ta ‘Marsalforn, Qbajjar u Xwejni huma postijiet popolari għall-għawm u l-għadis, fost in-nies tal-lokal kif ukoll turisti u li kollha huma faċilment milħuqa minn dan ir-raħal pittoresk taghna.